Óli Björn Kárason alþingismaður:
Nú er stutt stund milli stríða. Þingi lokið en ekki langt í að kosningabaráttan hefjist. Fjarri daglegum skarkala stjórnmálanna gefst tækifæri til að meta verk síðustu ára; hvar og hvernig náðist árangur og hvar ekki. En um leið búa sig undir átök komandi mánaða og ára; ydda hugmyndafræðina og gera nýja verkáætlun.
Markmið mitt í stjórnmálum er einfalt; að hafa áhrif á framtíð samfélagsins með því að hrinda hugsjónum okkar sjálfstæðismanna í framkvæmd. Hljómar einfalt en getur orðið snúið í framkvæmd, ekki síst í ríkisstjórnarsamstarfi við aðra flokka. Þá skiptir skýr stefna og þingstyrkur mestu en einnig hæfileikinn til að koma til móts við ólík sjónarmið án þess að missa sjónar á hugsjónum.
Fyrir stjórnmálamann er mikilvægt að átta sig á því að aðstæður eru mismunandi og það er langt í frá sjálfgefið að þátttaka í ríkisstjórn tryggi brautargengi stefnumála. Þátttaka í ríkisstjórn getur aldrei verið sjálfstætt markmið stjórnmálaflokks, jafnvel þótt einstaka þingmenn láti sig dreyma um frama og vegtyllur. Tilgangurinn er að tryggja framgang hugsjóna og á stundum er árangursríkara að standa utan ríkisstjórnar og fá svigrúm til að vökva ræturnar – huga að liðsskipaninni og styrkja baklandið. Stjórnmálaflokkur sem starfað hefur í 92 ár tjaldar ekki til einnar nætur – horfir lengra en rétt fram yfir næstu kosningar.
Samkvæmisleikur – vonir og væntingar
Í aðdraganda þingkosninga er ekki óeðlilegt að kjósendur velti því fyrir sér hvers konar ríkisstjórn kunni að taka við völdum á komandi kjörtímabili. Mikið vatn á eftir að renna til sjávar áður en gengið verður að kjörborði og því eru vangaveltur um ríkisstjórn ekki mikið annað en samkvæmisleikur sem endurspeglar vonir og væntingar. Og auðvitað ræður niðurstaða kosninga mestu um hvers konar ríkisstjórn verður mynduð.
Stuðningur við ríkisstjórn Vinstri grænna, Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks er um 60% samkvæmt mælingu Gallup. Þetta er margfalt meiri stuðningur en síðustu fjórar ríkisstjórnir þar á undan nutu í aðdraganda kosninga. Það á því ekki að koma á óvart að margir kjósendur telji skynsamlegt að stjórnarflokkarnir endurnýi samstarfið að loknum kosningum. En svo einfalt er þetta ekki.
Þegar málefnasamningur og verkaskipting nýrrar ríkisstjórnar lá fyrir undir lok nóvember 2017, sagði ég í niðurlagi pistils hér í Morgunblaðinu:
„Fyrir okkur Sjálfstæðismenn skiptir mestu að störf og stefna nýrrar ríkisstjórnar taki mið af einkunnarorðum flokksins. Að ríkisstjórnin verði ríkisstjórn hins venjulega Íslendings – kennarans, sjómannsins, bóndans, iðnaðarmannsins, verkakonunnar, hjúkrunarfræðingsins, litla atvinnurekandans. Að bakbein íslensks samfélags – millistéttin – skynji að ríkisstjórnin ætlar að standa vörð um lífskjör og sækja fram. Við þurfum að sannfærast um að með þátttöku í ríkisstjórn náum við árangri og höfum tækifæri til að tryggja framgang hugsjóna okkar.“
Forsenda þátttöku í ríkisstjórn
Að loknum kosningum í september næstkomandi gildir hið sama og skrifað var fyrir tæpum fjórum árum. Sjálfstæðisflokkurinn á góða möguleika á því að setjast niður við samningsborðið við myndun ríkisstjórnar með aukinn þingstyrk og þar með meira bolmagn til að standa tryggan vörð um grunngildi flokksins.
Ein forsenda þess að Sjálfstæðisflokkurinn taki þátt í ríkisstjórn er að málefnasamningur og verk ríkisstjórnar, endurspegli skilning á samhengi skatta, ríkisútgjalda, hagvaxtar og velsældar. Að samkeppnishæfni þjóðar ráðist ekki síst af öflugum innviðum, hófsemd í opinberum álögum, greiðu aðgengi að erlendum mörkuðum, skilvirkni í stjórnkerfinu og hagkvæmum ríkisrekstri.
Það þarf ekki mikla innsýn eða skilning á stefnu Sjálfstæðisflokksins til að átta sig á því að flokkurinn getur ekki tekið þátt í ríkisstjórn sem heldur áfram að ríkisvæða heilbrigðiskerfið, kemur í veg fyrir samþættingu og samvinnu sjálfstætt starfandi þjónustuaðila og hins opinbera – tekur hagsmuni kerfisins fram yfir hagsmuni sjúkratryggðra (okkar allra) og undirbýr þannig jarðveg fyrir tvöfalt heilbrigðiskerfi, sem er eitur í beinum hvers sjálfstæðismanns. Með sama hætti geta þingmenn flokksins ekki réttlætt stuðning við ríkisstjórn sem heldur sjálfstæðum fjölmiðlum í helgreipum, þar sem hagsmunir ríkisfyrirtækis ganga framar öllu öðru. Ríkisrekin fjölmiðlun gengur þvert á hugmyndir hægri manna og grefur undan borgaralegum öflum. Ekki síst þess vegna verður Sjálfstæðisflokkurinn að spyrna við fótum – loksins gæti einhver sagt.
Og fleira skiptir máli þegar tekin er afstaða til þess hvort rétt sé að taka þátt í myndun nýrrar ríkisstjórnar. Uppbygging menntakerfisins er eitt. Skynsamleg og sjálfbær nýting náttúruauðlinda annað. Jákvætt viðhorf til atvinnulífsins er skilyrði. Að gera launafólki kleift að taka með beinum hætti þátt í rekstri fyrirtækja er mikilvægt og byggja þannig fleiri stoðir undir fjárhagslegt sjálfstæði heimilanna, er lykillinn að hjarta sjálfstæðismanna. Og fleira skiptir miklu, en verður ótalið að þessu sinni.
Innan jafnt sem utan ríkisstjórnar er Sjálfstæðisflokkurinn regnhlíf þeirra sem vilja takmarka völd ríkisins, tryggja frelsi borgaranna, standa vörð um öflugt velferðarkerfi og hafa skilning á menningu og sögu lands og þjóðar. Á þessari regnhlíf heldur forysta flokksins með stuðningi þingmanna og almennra flokksmanna. Fá störf eru meira krefjandi – kalla á trúmennsku og sannfæringu fyrir hugsjónum. Með þetta í huga verður að ganga til kosninga og spila úr þeim spilum sem kjósendur gefa við kjörborðið.
Greinin birtist í Morgunblaðinu 30. júní 2021.
