Óli Björn Kárason, formaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis:
„Það er verið að skemma kerfið. Ef eitthvað er að þessu kerfi, sem ég er reyndar ekki viss um, þá á ekki að lækna inngróna tánögl með því að taka fótinn af við ökkla. Okkur hefur þótt að ráðherrann og heilbrigðisyfirvöld hafi ekki nægan skilning á þessum hlutum."
Þannig komst Þórarinn Guðnason, formaður Læknafélags Reykjavíkur, að orði á Sprengisandi Bylgjunnar síðastliðinn sunnudag. Þar ræddi hann þá stöðu sem upp er kominn í heilbrigðiskerfinu. Óvissa er um hvort og þá með hvaða hætti rammasamningur Sjúkratrygginga Íslands við sérfræðilækna verði endurnýjaður þegar hann rennur út um komandi áramót. Samkvæmt ákvörðun heilbrigðisyfirvalda hafa nýir læknar ekki fengið aðild að samningnum þrátt fyrir að skortur sér á sérfræðilæknum m.a. í gigtarlækningum, hjartalækningum, öldrunarlækningum, taugalækningum, húðlækningum og svæfingalækningum.
Hagsmunir hinna sjúkratryggðu
Steingrímur Ari Arason, forstjóri Sjúkratrygginga Íslands, hefur lýst því yfir að ákvörðun heilbrigðisráðherra um að nýir læknar komist ekki á rammasamning Sjúkratrygginga, gangi gegn lögum. Allt frá því að Steingrímur Ari tók við starfi forstjóra Sjúkratrygginga hefur hann lagt áherslu á að heilbrigðisþjónustan sé skipulögð út frá hagsmunum hinna sjúkratryggðu og gera eigi allt til að standa vörð um réttindi þeirra.
Anna Björnsdóttir taugalæknir fær ekki aðild að rammasamningnum. Hún er með sérmenntun í Parkinsonsjúkdómi og öðrum hreyfiröskunum. „Ég hef lokið 12 árum af formlegu háskólanámi til að sérmennta mig í meðferð Parkinsonsjúklinga nú síðast á Duke háskólasjúkrahúsinu í Bandaríkjunum,“ skrifaði Anna í opnu bréfi til heilbrigðisráðherra sem birtist í Fréttablaðinu 6. júní síðastliðinn. Í bréfinu vekur Anna athygli á því að heilbrigðisráðuneytið hafi hafnað því að hún fái að starfa hér á landi samkvæmt samningi sérfræðilækna við að sinna Parkinsonsjúklingum og öðrum taugasjúklingum:
„Þetta var gert án þess að taka tillit til fyrirliggjandi gagna frá Landlækni um skort á taugalæknum, álits Sjúkratrygginga um að brýn þörf væri á taugalæknum og raka minna og annarra taugalækna. Ég hef ekki áhuga á málaferlum til að geta sinnt mínum sjúklingahópi á Íslandi. Það er ósanngjarnt að fólk þurfi að bíða svo mánuðum skipti til að komast til læknis eða að ákveðnir sjúklingahópar þurfi að bera meiri kostnað af sínum læknisheimsóknum því að ráðuneyti þitt hefur ákveðið að hætta aðkomu ríkisins að kostnaði við læknisheimsóknir til nýrra sérfræðilækna, óháð þörf á þjónustu þeirra."
Vondir ráðgjafar
Heilbrigðisráðherra vill fara aðrar leiðir en að nýta þekkingu sjálfstætt starfandi sérfræðilækna. Efla á göngudeild Landspítalans og ráða fleiri taugalækna þar til starfa.
Tómas Guðbjartsson, hjartalæknir á Landspítalanum, segir ráðherra hins vegar byrja á röngum enda. Hann skrifar á fésbókar-síðu sína 6. júní:
„Hugmyndin að efla göngudeildarþjónustu er í sjálfu sér ekki slæm - en því miður algjörlega óraunhæf í því aðstöðuleysi sem nú ríkir á LSH."
Tómas bendir á sjálfstæður stofurekstur lækna henti vel til að sinna parkinsonsjúklingum:
„Síðan má ekki gleyma því að flestir læknar sem reka stofur gera það í samvinnu við aðra lækna úr ýmsum öðrum sérgreinum, sjúkraþjálfara og hjúkrunarfræðinga - sem auðveldar þverfaglega nálgun. Um leið er rekstrarkostnaði haldið niðri og starfsmenn geta haft meiri áhrif á starfsemina og stuðlað að eigin starfsánægju."
Tómas segist ekki í vafa um að ráðherra vilji vel en „í þessu tiltekna máli er hún með lélega ráðgjafa - einstaklinga sem virðast í stríði við lækna“:
„Slík nálgun getur aldrei talist vænleg til árangurs - og bitnar á þeim sem síst skyldi - sjúklingum.“
Stjórn Læknafélags Íslands [LÍ] hefur lýst þungum áhyggjum af stöðu sérhæfðar heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa. Þjónusta sjálfstætt starfandi sérfræðilækna byggir á samningi Læknafélags Reykjavíkur við Sjúkratryggingar Íslands. Í ályktun stjórnar LÍ er bent á að slíkan samning megi rekja allt aftur til ársins 1909 við stofnun fyrsta sjúkrasamlagsins. Samkvæmt fyrirmælum heilbrigðisráðuneytisins hafi ákvæði gildandi samnings um nýliðun sérfræðilækna ekki verið virt:
„Án slíkra samninga um sérhæfða heilbrigðisþjónustu er hætta á að á Íslandi þróist tvöfalt heilbrigðiskerfi, þekking og þjónustustig dali og upp komi viðvarandi læknaskortur á mikilvægum sviðum nútíma læknisfræði.“
Tvöfalt kerfi og jafnaðarmennska
Stjórn LÍ bendir á að afleiðingar þess að virða ekki ákvæði samninga um nýliðun sé sú að læknum í ýmsum sérgreinum hafi fækkað sem leiði til „skorts á sérhæfðri þjónustu við langveika sjúklinga, töf á greiningum alvarlegra sjúkdóma, óviðunandi eftirfylgni á meðferð og skorts á meðferðarúrræðum.“ Gengið sé gegn atvinnufrelsi lækna og öryggi sjúklinga ógnað:
„Virk endurnýjun í læknastétt og aðgengi að nægjanlegum fjölda sérfræðilækna hérlendis á öllum sviðum læknisfræðinnar er þjóðaröryggismál.“
Í nýjasta tölublaði Læknablaðsins bendir Þórarinn Guðnason á hið augljósa; læknisfræðin er þekkingariðnaður. Ákvörðun heilbrigðisyfirvalda að stöðva nýliðun sérfræðilækna hafi áhrif á framþróun í heilbrigðiskerfinu. Þórarinn er ekki sá eini sem hefur áhyggjur.
Það hefur verið styrkur íslenska heilbrigðiskerfisins að læknar fari í sérnám til annarra landa og snúi til baka með dýrmæta þekkingu. Þegar yfirvöld heilbrigðismála koma í veg fyrir að sérfræðilæknar hafi samning við Sjúkratryggingar, er grafið undan styrkleika heilbrigðiskerfisins. Íslenskir sérfræðilæknar geta ekki snúið heim að loknu löngu námi.
Hverjum er verið að þjóna? Ekki hinum sjúkratryggðu. „Sjúklingarnir eru ekkert að hverfa, sagði Arna Björk Kristinsdóttir, sérfræðingur í húð- og kynsjúkdómalækningum í samtali við Vísi fyrir skömmu. Henni var neitað að komast á rammasamning sérfræðilækna. Afleiðingin:
„Biðlistarnir lengjast og bráðamóttakan er yfirfull.“
Hægt og bítandi verður til tvöfalt heilbrigðiskerfi með einkareknu sjúkratryggingakerfi. Efnafólk mun nýta sér þjónustuna sjálfstætt starfandi sérfræðinga en við hin þurfum að skrá nöfn okkar á biðlista í þeirri von að við fáum nauðsynlega þjónustu innan veggja ríkisins áður en það verður of seint. Þetta er sannarlega jafnaðarstefna sem kennd er við þann sem býr í því neðra.
Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 14. júní 2018
