„Ég tel að það hefði verið stórkostlega mikið gáleysi af okkar hálfu ef við hefðum ekki sýnt fram á það við afnám hafta að við hefðum lært eitthvað af vaxtamunarviðskiptunum og við værum tilbúin til þess að bæta tólum í verkfærakistu okkar til að bregðast við því. Mér finnst líka mikilvægt að hafa í huga að við vorum að fara inn í talsvert mikla óvissu þegar við afnámum höftin og þetta var í mínum huga ein lykilaðgerð til þess að tryggja farsælt afnám haftanna, afléttingu haftanna, eins og við höfum reyndar séð gerast. Það hefur tekist vel,“ sagði Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra á Alþingi í dag í sérstakri umræðu um afnám innflæðishafta og vaxtastig. Málshefjandi var Óli Björn Kárason.
„Tækinu er ætlað að stuðla að áhættuminni samsetningu innstreymis en um leið að auka möguleika á að viðhalda vaxtastigi sem er frábrugðið því sem er erlendis, sé þess þörf til að halda verðbólgu í markmiði,“ sagði ráðherra
Sagði ráðherra að innstreymi af völdu vaxtamunarviðskipta geti grafið undan peningalegum og fjármálalegum stöðugleika með því að hindra eðlilega miðlun peningastefnu um vaxtafarveg og að slíkt geti einnig haft óæskileg áhrif á gengi krónunnar.
„Það er spurt hvort ég telji tilefni til að aflétta þeim höftum sem enn eru í gildi á fjárfestingar útlendinga í innlendum verðbréfum á innlánum. Það má segja að almennt um þetta að aðstæður til slökunar bindisskyldu á fjármagnsinnstreymi batni þegar vaxtamunur við útlönd minnkar, gengi lækkar og framleiðsluspenna slaknar“, sagði ráðherra.
Hann sagði að þegar horft væri til efnahagsframvindu hér á landi og erlendis þá hafi hún þróast með þeim hætti að nú sé eðlilegt að huga að slökun bindiskyldunnar.
„Á móti vegur að afnám fjármagnshafta og bætt lánshæfismat ríkissjóðs hafa gert vaxtamunarviðskipti álitlegri og um leið líklegri. Þá er einnig að líta til þess að enn á eftir að reka endahnútinn á losun fjármagnshafta og þá er ég að vísa til þessarar eftirstæðu aflandskróna sem nema um 88 milljörðum króna,“ sagði Bjarni í ræðu sinni.
Þá sagði hann að það litið eigi að síður út fyrir að svigrúm myndi skapast til slökunar á bindiskyldunni á næstu misserum, eftir því sem dragi úr mun á efnahagslegum aðstæðum milli Íslands og umheimsins „þegar efnahagur erlendis tekur enn frekar við sér og íslenska hagsveiflan verður meira aflíðandi.“
„Spurt er hvort það komi til greina að fella niður bindisskyldu á ákveðnar tegundir erlendra fjárfestinga að hluta eða að öllu leyti og þá ber hér fyrst að nefna að ákveðnar tegundir innstreymis eru undanskyldar bindisskyldunni svo sem hlutabréfafjárfesting og bein erlend fjárfesting, þetta er undanskilið. Þegar bindisskyldunni var komið á tók rammi hennar mið af mati á virkni hennar en einnig komu sniðgöngusjónarmið til sögunnar og með því að undanskilja fyrirtækjaskuldabréf væri opnað á þann möguleika að stofna fyrirtæki sem fjárfestir í ríkisskuldabréfum en fjármagni sig með skuldabréfaútgáfu og kæmist þannig fram hjá bindisskyldunni,“ sagði ráðherra.
Hann sagði að hafa bæri í huga að eftirspurn eftir fyrirtækjaskuldabréfum væri lítil þegar bindiskyldunni væri komið á, en að þær aðstæður kunni að hafa breyst. Vísaði hann m.a. þar til nýlegs lánasamnings leigufélags við bandarískan fjárfestingasjóð.
„Eðlilegt er því að fara yfir útfærslu bindisskyldunnar með tilliti til þess hvaða eignaflokka hún nær til og er vinna við það hafin í Seðlabankanum,“ sagði Bjarni við umræðuna.
