Ásmundur Friðriksson alþingismaður:
Haraldur Þór Jónsson oddviti Skeiða- og Gnúpverjahrepps skrifar í Skoðun á Vísi um orkumál og skarðan hlut sveitarfélaga þegar kemur að hlutdeild þeirra af tekjum í orkustarfsemi. Þar er ég algjörlega sammála Haraldi Þór og það er skammarlegt að sveitarfélögin fái litlar sem engar tekjur af orkustarfsemi og mannvirkjum tengdum orkuöflun og -flutningi. Þar er við ráðuneyti og Alþingi að sakast og reyni ég ekki að verja áratugalanga þögn okkar sem berum ábyrgð á því, eða þann seinagang sem á síðustu mánuðum hefur verið á því að koma málinu í höfn. Nú er mál að linni og að ljúka því á næsta þingi.
Byrjuðu að moka
En það er annar hlutur sem okkar góði sveitarstjóri bendir ítrekað á, en það er hvar orkan er framleidd og hver nýtir hana og skapar af henni verðmæti fyrir þjóðarbúið. Hann telur jafnvel að fólkið hans og sveitungar í nágrenninu viti ekki hvað verður um orkuna sem framleidd er í hans sveitarfélagi eða næsta nágrenni. Á 12 ára þingferli hef ég á fjölda funda, í blaðagreinum og á ráðstefnu sem ég var forsvarsmaður fyrir ásamt Vilhjálmi Árnasyni alþingismanni bent á möguleikana á nýtingu orkunnar í héraði. Fjölmenn ráðstefna á Hótel Selfossi var einmitt brýning fyrir sveitarstjórnarmenn og atvinnulífið á Suðurlandi að vinna saman að verkefnum til að nýta orkuna í héraði. Skipuleggja sameiginleg atvinnusvæði, þar sem byggja mætti upp orkufreka græna starfsemi og skipta tekjum af henni á milli sveitarfélaga, t.d. eftir íbúafjölda. Það er eins og engir hafi hlustað á ábendingar sem komu fram á ráðstefnunni, nema sveitarstjórnarmenn í Ölfusi. Þeir voru alla vega þeir einu á Suðurlandi sem voru klárir með skipulag og vilja til að taka á móti tækifærunum þegar þau komu. Það hefur verið ævintýri að fylgjast með þeirri uppbyggingu og hafa fengið að leggja því lið, en þó aðallega með því að koma í veg fyrir að löggjafinn þvælist fyrir. Árvekni þeirra og áhugi í Ölfusi fyrir tækifærinu kom í veg fyrir umkvörtunarhjal þeirra og bið eftir því að aðrir tækju upp skófluna og byrjuðu að moka. Í því sambandi rifjast upp fundur með bændum, sem vildu reisa sameiginlega birgðastöð öllum til hagsbóta. Það verkefni þagnaði þegar fundinum lauk og kannski bíða fundarmenn enn eftir því að aðrir ljúki málinu fyrir þá. Það er ef til vill ósanngjarnt að nefna þessi dæmi í sömu andrá, en skilaboðin eru að það þarf leiðtoga og dugnað til að hrinda verkefnum í höfn en ekki að bíða eftir öðrum að láta sína eigin drauma rætast. Verst af öllu er þó að þvælast fyrir.
Straumur tækifæranna rennur hjá glugganum
Ég átti mér þann draum að verða sveitarstjóri í fallegri sveit þar sem ég fengi útrás fyrir framkvæmdagleðina og auðlindir samfélagsins yrðu drifkraftur nýrra tækifæra. Að skapa fjölbreytt og vel launuð störf, sem alltaf vantar og kallað er eftir. Ég hefði ekki unnt mér hvíldar fyrr en slíkt verkefni væri komið á koppinn, eins og landeldi á laxi. Ég hefði ekki staðið í glugganum og öfundast út í þá í Eyjum að nýta sameiginlega orku til uppbyggingar á atvinnulífi sem skapar hundrað störf og þrefaldar verðmæti sjávarútvegsins í Vestmannaeyjum. Á því mun þjóðin græða og ríkiskassinn fær aukna getu til að sinna þörfum heilbrigðis- og vegakerfis um land allt. Er líklegt að rifist verði um hvaðan peningarnir koma þegar þeim verður útdeilt af Alþingi, svo þeir nýtist þjóðinni sem best. Þá held ég að enginn standi í glugganum og hafi samúð með Eyjamönnum sem fá jafnan minna til baka en þeir leggja til í sameiginlegan ríkissjóð.
Ég er sammála Haraldi Þór um að fólkið í sveitinni eigi að bera meira úr býtum af orkustarfseminni, því engar framkvæmdir verða án kostnaðar fyrir umhverfið. Ég er líka þeirrar skoðunar að hann eigi að þvælast sem minnst fyrir þeim löglegu niðurstöðum sem liggja fyrir vegna umsókna um uppbyggingu orkumannvirkja í öðrum sveitarfélögum. Straumur tækifæranna rennur enn ónýttur fram hjá glugganum hans.
Greinin birtist í Morgunblaðinu 26. ágúst 2024.