Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gyladóttir varaformaður Sjálfstæðisflokksins og fjármála- og efnahagsráðherra segir að það megi einfalda, bæta og hagræða í rekstri ríkisstofnana í aðsendri grein í Viðskiptablaðinu í gær – sjá hér.
„Það má einfalda, bæta og hagræða í rekstri ríkisstofnana. Ég trúi því ekki að 164 stofnanir séu nauðsynlegar. Þess vegna eigum við að sameina stofnanir. Sameining stofnana á að hafa þau markmið að hagræða annars vegar og bæta gæði hins vegar. Það fer saman í öllum samrunum,“ segir hún og spyr hvers vegna það sé þá þannig að nánast alltaf hafi fylgt sameiningum stofnana hjá hinu opinbera að það sé sjálfstætt markmið að starfsmannafjöldi haldi sér.
„Hvaða hagsmunir hafa orðið ofan á? Af þessari ástæðu hefur hagræðing verið takmörkuð og samruni einungis orðið að forminu til. Þetta er mjög óskynsamlegt og vonandi liðin tíð. Ríkið er fyrir fólkið, en ekki fólkið fyrir ríkið,“ segir hún.
Hún segir að hið opinbera þurfi með trúverðugum hætti að stokka upp í ríkisrekstri og það þurfi að ná þeim skilaboðum til fólks að það sama gildi í ríkisrekstri og öðrum reksti. Þar af leiðandi sé skynsamlegt og eðlilegt að taka til í honum eins og öðrum rekstri.
„Það er einungis þannig sem við getum hagrætt og bætt gæði þjónustu hins opinbera. Það ætti ekki að vera umdeilt markmið, að ríkisrekstur sé eins hagkvæmur og mögulegt er og gæði rekstrar séu sem best. Með öðrum orðum að verkkaupi, þ.e. almenningur, fái sem besta vöru eða þjónustu,“ segir ráðherra.
Átta tillögur að bættum ríkisrekstri
Nefnir hún átta atriði sem þurfi að ráðast í.
Þar nefnir hún fyrst að klára söluna á Íslandsbanka með almennu útboði þar sem almennir fjárfestar njóti forgangs og ráðstafa söluandvirðingu til að bregðast við eldsumbrotum nálægt byggð, til lengri og skemmri tíma.
Þá nefnir hún að koma á fót hamfara- og áfallasjóði sem kallaður hefur verið Þjóðarsjóður. Það stuðli að stöðugleika í ríkisfjármálum og efnahagslegu öryggi þjóðar sem geti orðið fyrir náttúruhamförum, stórfelldum netárásum, hryðjuverkum, heimsfaraldri eða öðru.
Þórdís Kolbrún vill selja þær fasteignir og þá þróunarreiti sem hafa enga menningarlega eða sögulega skírskotun og nýta söluandvirðið til að lækka skuldir ríkisins.
Hún segir að við munum ekki reka yfir 160 stofnanir í landi með íbúafjölda á við litla borg eða bæ á meginlandinu. Það hljóti hver maður að sjá.
Eins nefnir hún Stafrænt Ísland. Hún segir að við eigum að verða best í heimi, þegar komi að stafvæðingu hins opinbera og bæta þannig þjónustu við fólk, auka framleiðni og hagræðingu í ríkisrekstri. Samþætting þjónustu og betri nýting gagna geti sparað skattgreiðendum mikla fjármuni sem annars er sóað með því að nýta ekki bestu tækni.
Ráðherra vill bjóða út alþjónustu póstsins og selja Póstinn. Á sama tíma verði tryggt að alþjónusta sé veitt og greitt fyrir hana á svæðum þar sem er markaðsbrestur.
Hún vill brjóta upp Áfengis- og tóbaksverslun ríkisns og selja svo að samkeppni sé tryggð. Hún segir fullkomna tímaskekkju að ríkisvaldið standi í rekstri á einokunarverslun.
Loks nefnir Þórdís Kolbrún einföldun regluverks og segir að grisja þurfi það sem fyrir er, stöðva svokallaða gullhúðun, stafvæna ferla og einfalda málsmeðferð. Hún segir tækifærin óteljandi og nefnir sem dæmi einföldun regluverks í byggingageiranum sem sé brúnt nú m.a. vegna stöðu Grinidvíkinga. Hún segir að við höfum yfir 300 tillögur frá Efnahags- og framfarastofnun Evrópu, OECD, sem unnið sé eftir í Innviðaráðuneytinu og þurfi að framkvæma hratt og vel.
Umfang ríkisútgjalda ekki náttúrulögmál
„Umfang ríkisútgjalda er ekki náttúrulögmál. Við Íslendingar stöndum frammi fyrir því að umsvif hins opinbera, ríkis og sveitarfélaga, eru með því mesta sem gerist á heimsvísu. Þetta er staðan þrátt fyrir að lífeyriskerfi okkar sé fullfjármagnað, framlög okkar til varnarmála eru skömmustulega lág og þjóðin er ung samanborið við mörg önnur ríki, og þar með heilsuhraustari en ella væri. Það er vilji til að gera betur og við höfum ekki val um óbreytt ástand til lengri tíma,“ segir Þórdís Kolbrún
Hún segir að það sé orðið full frjálslega farið með þá staðreynt að hið opinbera sé fjármagnað með sköttum, þ.e. verðmætum sem aðrir eiga, ekki sem heild, heldur sem einstaklingar eða lögaðili.
„Þessi staðreynd kallar á virðingu fyrir fjármunum annarra,“ segir hún.
Þá nefnir hún sem dæmi að við síðasta fjárlagafrumvarp hafi fjárlaganefnd borist 181 erindi eða umsögn. Yfirgnæfandi meirihluti slíkra umsagna sé ákall um aukin útgjöld. Þetta sé ekkert nýtt en að fjöldinn virðist fara vaxandi.
„Það þarf ekki að kafa djúpt í ríkisreksturinn til að sjá að það er ekki brýn og aðkallandi þörf á þeim útgjöldum sem kallað er eftir, hvort sem horft er til lengri eða skemmri tíma. Eldsumbrotin á Reykjanesskaga, og þá sérstaklega í Grindavík, minna okkur á í hvaða landi við búum og hvers vegna við þurfum að sýna aðhald til þess að eiga efni á að leysa vandamál þegar þau koma upp,“ segir hún.
Þurfum að ná jafnvægi í ríkisfjármálum
Í lokin nefnir Þórdís Kolbrún að á meðan sumir stjórnarandstöðuflokkar fari mikinn um að ríkisstjórnin hafi engan hemil á útgjaldavexti hamri aðrir flokkar á því að hér hafi velferðarkerfin okkar verið svelt með skattalækkunum.
„Útilokað er að hvort tveggja sé samtímis rétt. Það sem er þó rétt er að ríkisútgjöld á mann eða í hlutfalli við landsframleiðslu verða áþekk því sem gerðist fyrir heimsfaraldur á tímabili fjármálaáætlunar og forgangsraðað hefur verið sérstaklega í þágu t.d. heilbrigðiskerfisins. Við þurfum að halda áfram í þá átt, ná jafnvægi í ríkisfjármálunum, draga úr skuldum og einfalda efnahag ríkissjóðs. Þetta hefur enginn annar flokkur á sinni stefnuskrá,“ segir hún.