Bjarni Benediktsson formaður Sjálfstæðisflokksins og fjármálaráðherra segir að nýjustu sviðsmyndir sem kynntar hafa varið varðandi samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins geri ráð fyrir að kostnaður við verkefnið verði 300 milljarðar í stað 160 milljarða. Hér er um nær tvöföldun að ræða frá því að sáttmálinn er upphaflega gerður. Þetta kemur fram í grein sem Bjarni ritaði í Morgunblaðið í gær – sjá hér.
Í samstarfi ríkisins og sveitarfélaganna hefur verið unnið að því undanfarna mánuði að fá betri yfirsýn yfir stöðu verkefna í sáttmálanum, þ.m.t. að endurmeta kostnaðaráætlanir. Verkefnið hafi vaxið úr því að ríkið leggi til þess 80 milljarða yfir í að gera þurfi ráð fyrir öðrum 140 milljörðum því til viðbótar.
„Ég líkt og aðrir íbúar höfuðborgarsvæðisins hef lengi alið þá von í brjósti að hægt sé að ráðast í stórfellda uppbyggingu samgangna á svæðinu. Samgöngusáttmálanum var ætlað að rjúfa þá kyrrstöðu sem ríkt hefur. En það er engum gerður greiði með því að leggja fram háleit markmið um uppbyggingu ef fjárhagslegar forsendur standast ekki. Þess vegna hef ég lagt áherslu á að sáttmálinn sé endurskoðaður,“ segir Bjarni.
7,2 milljarðar í Arnarnesveg í stað 2,2 milljarða
Sem dæmi um verkhluta sem farið hafa fram úr áætlun nefnir hann Arnarnesveg sem hafi átt að kosta 2,2 milljarða en kosti nú 7,2 milljarða samkvæmt nýlegum samningi við verktaka. Þá hafi verðbætt framkvæmdaáætlun sáttmálans gert ráð fyrir þremur milljörðum í Sæbrautarstokk en frumdrög hljóði nú upp á 27 milljarða. Það sé níföldun. Þá nefnir hann framkvæmdahluta borgarlínu sem gert sé nú ráð fyrir að kosti um 126 milljarða í stað 67 milljarða sem áður var áætlað.
„Loks má nefna að áætlun um net hjólastíga á höfuðborgarsvæðinu, sem unnin hefur verið í samvinnu Vegagerðarinnar og sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu, er orðin mun umfangsmeiri en áður var gengið út frá. Í upphaflegri áætlun var gert ráð fyrir um átta milljörðum í framkvæmdir en ef þessi nýja hjólreiðaáætlun væri tekin inn í verkefni sáttmálans væri umfangið 36 milljarðar,“ segir Bjarni.
Upphaflega var gert ráð fyrir að verkefnið í heild hafi átt að kosta um 120 milljarða sem séu í dag m.v. vísitölu ársins 2023 160 milljarðar. Bjarni segir sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu hafa skuldbundið sig til að leggja fram 15 milljarða til ársins 2033, eða rét tum einn milljarð á ári. Á móti ætlaði ríkið að tryggja 30 milljarða með tveimur milljörðum á hverju ári af fjárlögum. Ríkið hugðist einnig leggja Keldnalandið til verkefnisins með áætlað verðmat upp á 15 milljarða.
„Þá stóðu eftir 60 milljarðar sem átti að fjármagna með flýti- og umferðargjöldum a.m.k. til ársins 2033, eða með sérstökum viðbótarframlögum eða hlutdeild í öðrum tekjustofnum. Þar yrði m.a. horft til þess hvernig flýti- og umferðargjöld gætu samrýmst breyttri gjaldtöku af ökutækjum og umferð sem boðuð hefur verið,“ segir Bjarni.
Verður að byggjast á traustum og raunhæfum forsendum
Hann segir að eftir því sem verkefninu hafi undið fram hafi komið betur í ljós að upphaflegar áætlanir voru stórlega vanmetnar. Ekki sé gert ráð fyrir því á þessari stundu að sveitarfélögin leggi neitt viðbótarframlag til þrátt fyrir þessar breyttu forsendir. Sveitarfélögin hafi lagt á það áherslu frá því að skrifað var undir sáttmálann að ríkið taki með beinum hætti þátt í rekstri almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu sem hingað til hafi verið á ábyrgð þeirra.
„Krafa sveitarfélaganna er að ríkið komi með nýtt framlag til rekstrar almenningssamgangna upp á 3,6 milljarða til að byrja með, sem vaxi í 4,9 milljarða á ári. Hér má segja að komin sé fram ný krafa á ríkið upp á um 40 milljarða,“ segir Bjarni.
Hann segir nokkur stór stofnvegaverkefni enn á frumstigi og reynslan sýni að slík verkefni hafi tilhneygingu til að fara langt fram úr upphaflegum áætlunum þegar þær komist á síðari stig hönnunar.
Á móti komi að Keldnalandið geti reynst verðmætara en upphaflega hafi verið áætlað þar sem ríkið hafi m.a. lagt til meira landsvæði en gert hafi verið ráð fyrir, en það leysi þó augljóslega aðeins brot vandans.
„Framtíðaráform verða að byggjast á traustum, raunhæfum forsendum. Stöðunni verður tæplega lýst þannig að hún feli aðeins í sér „fjárhagslegar áskoranir“ og eitt er víst að umræða um þessa stöðu hefur ekkert með fylgiskannanir að gera. Hún snýst um raunsæi, virðingu fyrir mikilvægi verkefnisins og peningum skattgreiðenda.
Það gildir jafnt í stórum verkefnum sem smáum að gott er að byrja á því að svara spurningunni hvaðan peningarnir eigi að koma? Ella er hætta á að vandinn vaxi þar til maður er týndur djúpt inni í miðjum skógi ófjármagnaðra hugmynda og ratar ekki aftur heim,“ segir Bjarni.