Óli Björn Kárason formaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins:
Sjálfstæðisstefnan er sprottin úr íslenskum jarðvegi og mótuð í takt við nýja tíma af hundruðum flokksfélaga sem taka virkan þátt í stefnumótun. Enginn stjórnmálaflokkur á Íslandi vinnur með þessum opna hætti – þar sem almennir flokksfélagar stjórna málefnastarfinu. Fólk með ólíkan bakgrunn, konur, karlar, ungir, gamlir, fólk úr þéttbýli og dreifbýli, er sameinað í trúnni á einstaklinginn, fái hann frelsi til athafna og tækifæri til að njóta hæfileika sinna og dugnaðar. Sannfæringin um „undramátt frelsisins“ (svo vitnað sé til orða Bjarna Benediktssonar eldri) hefur sameinað einstaklinga úr öllum stéttum samfélagsins í 94 ár.
Þetta er ástæða þess að enginn stjórnmálaflokkur býr yfir meiri breidd en Sjálfstæðisflokkurinn og enginn annar stjórnmálaflokkur hefur náð að búa til öflugan og lifandi farveg fyrir almenna flokksfélaga til að hafa áhrif á og móta stefnu og störf flokksins.
Styrkur samkeppninnar
Enginn einn er handhafi sjálfstæðisstefnunnar – enginn er þess umkominn eða hefur til þess umboð að fella dóma um félaga sína sem eru ekki í einu og öllu sammála. Sjálfstæðisfólk um allt land er sameiginlega handhafar hugsjónar um sjálfstæði einstaklingsins, atvinnufrelsi, eignarréttinn og þá sannfæringu að ríkið sé til fyrir borgarana og starfi í þeirra þágu og í umboði þeirra.
En allir eiga þann óskoraða rétt að setja fram gagnrýni á það sem gert er, leggja fram tillögur og berjast fyrir framgangi nýrrar hugsunar. Þennan rétt hef ég, eins og fjölmargir aðrir, nýtt mér í ræðu og riti. Styrkur Sjálfstæðisflokksins hefur legið í þeirri samkeppni hugmynda sem alltaf hefur verið ýtt undir og lögð rækt við frá stofnun flokksins. Lifandi stjórnmálaflokkur er suðupottur hugmynda og hugsjóna. Rökræðan er vítamínið þar sem allir vita eða eiga að vita að Stórisannleikur finnst aldrei.
Þeir sem setjast í dómarasæti, sannfærðir um að þeir séu hinir einu réttmætu handhafar sjálfstæðisstefnunnar, sjá flísina í auga náungans en ekki bjálkann í sínu eigin auga. Og þeir eiga það á hættu að gleyma þeim grunni sem flokkurinn er byggður á og grafa um leið undan umburðarlyndi og virðingu fyrir ólíkum skoðunum sem eru innbyggð í hugsjónir flokks sem berst fyrir einstaklingsfrelsi. Líkt og pólitískir andstæðingar eiga þeir erfitt með að átta sig á því að flokkur frelsis verður að sækja orkuna í skoðanaskipti – stundum harkaleg – og hefur skyldur til að mynda farveg fyrir nýjar hugmyndir sem byggjast á hornsteinum sjálfstæðisstefnunnar.
Tugir þúsunda Íslendinga hafa fylkt sér undir merki Sjálfstæðisflokksins en auðvitað eru þeir ekki samstiga í einu og öllu. Þótt grunnhugsjón sameini okkur sem fylgjum Sjálfstæðisflokknum að málum greinir okkur á um ýmislegt, sem betur fer. En við höfum yfirleitt borið gæfu til þess að ná saman í mikilvægum málum, oft eftir erfið átök. Því miður hafa ekki allir sætt sig við niðurstöðuna og valið fremur að sundra borgaralegum öflum en sameina þau. Einstaka sinnum hefur persónulegur metnaður ráðið för. Fyrir vikið er styrkur okkar, sem berjumst fyrir frelsi einstaklingsins, byggjum á trúnni á manninn, hæfni manns til að stjórna sér sjálfur og leita lífshamingjunnar án þess að troða öðrum um tær, minni en annars væri. Sundrung borgaralegra afla hefur verið vatn á myllu þeirra sem sækja að eignarréttinum, vinna gegn atvinnufrelsi og grafa skipulega undan millistéttinni, sem myndar bjargið sem öll velferðarsamfélög eru reist á.
Ekki sjálfgefið
Fyrir 12 árum skrifaði ég í Þjóðmál um stöðu Sjálfstæðisflokksins. Þar hélt ég því fram að sjálfstæðisfólk ætti að færa umræðuna um þjóðfélagsmál yfir á heimavöll Sjálfstæðisflokksins. Pólitík er samkeppni hugmynda „og sú samkeppni verður ekki unnin með því að benda á hvað stefna andstæðingsins sé slæm, heldur með því að sannfæra kjósendur um að sjálfstæðisstefnan sé besta trygging fyrir sókn til betri lífskjara og heilbrigðara þjóðfélags“. Með öðrum orðum: Sjálfstæðisflokkurinn eigi að endurheimta dagskrárvaldið. Tala af sannfæringu fyrir takmörkuðum ríkisafskiptum, lágum sköttum og auknu frelsi einstaklinganna, með áherslu á fjárhagslegt sjálfstæði þeirra. Marka stefnuna í þjóðaröryggismálum með tryggri varðstöðu um fullveldið. Taka málstað atvinnulífsins, sem er forsenda þess að hægt sé að byggja upp öflugt almannatryggingakerfi og gott heilbrigðiskerfi sem þjónar öllum óháð efnahag.
Stjórnmálaflokkur sem berst fyrir framgangi hugsjóna – vill hrinda hugmyndum í framkvæmd – þarf stöðugt að vega og meta með hvaða hætti það er best gert. Það er langt í frá sjálfgefið að mesti árangurinn náist með því að taka þátt í ríkisstjórn. Ef fá stefnumál ná fram að ganga með samstarfi í ríkisstjórn – ef stöðugt eru lagðir steinar í götu frelsis – er illa hægt að réttlæta stuðning við ríkisstjórn. Á stundum er betra, til lengri tíma litið, að standa tímabundið utan ríkisstjórnar, huga að rótunum, ydda hugmyndafræðina, meitla og slípa nýja hugsun og stefnu í takt við breytta tíma.
Fyrir þann sem lagt hefur fyrir sig stjórnmál er einnig nauðsynlegt að átta sig á því að barátta fyrir framgangi frelsis er ekki aðeins háð í þingsal eða í sveitarstjórnum. Dagskrárvaldið er hægt að endurheimta með öðrum og jafnvel áhrifaríkari hætti.
Greinin birtist í Morgunblaðinu 19. júlí 2023.