Umhverfis- og samgöngunefnd

Umhverfismál – loftslagsmál

Íslendingar eiga mikið undir umhverfinu og sjálfbærri nýtingu náttúruauðlinda. Sjálfbær þróun mætir kröfum nútímans án þess að skerða möguleika komandi kynslóða. Hún byggist á þremur meginstoðum; vistfræðilegri, félagslegri og efnahagslegri, sem eru óaðskiljanlegar og háðar hver annarri. Aðgerðir og ákvarðanir varðandi nýtingu og vernd náttúrunnar skulu teknar með sjálfbærni og framtíðarafkomu þjóðarinnar að leiðarljósi.

Loftslagsbreytingar sökum of mikils koldíoxíðs í lofti og sjó er ein stærsta ógnin við öryggi og efnahag þjóðarinnar. Metnaðarfull markmið Íslands um samdrátt í losun og bindingu kolefnis og markmið um kolefnishlutleysi kalla á skýra sýn og nálgun sem á að byggja á frumkvæði og framtaki einstaklinga og atvinnulífs. Hlutverk stjórnvalda er að skapa það umhverfi að hægt sé að ná settum markmiðum og vega þar þungt aðgerðir sem hvetja til orkuskipta í lofti, láði og legi. Í því samhengi er ljóst að afla þarf grænnar orku svo hægt sé að skipta út jarðefnaeldsneyti fyrir græna orkugjafa. Sjálfstæðisflokkurinn fagna því að orku- og loftslagsmál séu nú í sama ráðuneyti, enda sitthvor hlið á sama peningnum þar sem óframkvæmanlegt er að ná settum markmiðum í loftslagsmálum nema til komi aukin græn orka.

Íslendingar eiga að beita sér af fullum krafti gegn súrnun og hækkun hitastigs sjávar enda eigum við mikið undir gjöfulum auðlindum hafsins. Líkt og með hönnun og setningu aflamarkskerfisins, á Ísland að vera leiðandi í öruggri, sjálfbærri og framsýnni þróun á reglum og hvötum til að bregðast við versnandi heilsu sjávar. Gera á greiningu á helstu hættum sem steðja að sjálfbærri nýtingu sjávarauðlinda vegna koldíoxíðsmengunar og hafinu gerð sérstök skil í aðgerðaráætlun stjórnvalda í loftslagsmálum.

Einkaframtakið og eignarétturinn er besta náttúruverndin. Greiða skal leið einkaframtaks til að hafa jákvæð umhverfisleg áhrif og auka með því líkur á árangri. Líta ber á nýsköpun og samstarf frumkvöðla, fyrirtækja og opinberra aðila sem jákvæða viðbót í sameiginlegt átak til að draga úr áhrifum loftslagsbreytinga. Ljóst er að á næstu árum munu eiga sér stað grundvallarbreytingar á hagkerfum heimsins sökum loftslagsbreytinga og vegna viðbragða stjórnvalda, atvinnulífs, og einstaklinga við þeim. Ísland býr að einstökum náttúruauðlindum, aðgengi og þekkingu á hafinu, sterku vísinda- og frumkvöðlasamfélagi og ímynd um sjálfbærni og er því í kjöraðstöðu til að vera leiðandi í uppbyggingu á nýjum iðnaði á sviði föngunar, förgunar, og nýtingu kolefnis. Mikilvægt er að öll sú kolefnisförgun sem stefnir í að verði stunduð á Íslandi telji inn í losunarbókhald Íslands eða nýtist Íslandi varðandi markmið Íslands í loftslagsmálum.

Landsfundur Sjálfstæðisflokksins leggur áherslu á að hlúa enn frekar að uppbyggingu grænna iðngarða enda styðja þeir við sjálfbærni með því að innleiða félagsleg, efnahagsleg og umhverfisleg sjónarmið í skipulagningu, stýringu og framkvæmd.

Hvetja skal til nýsköpunar og notkunar á helstu tækninýjungum þegar kemur að endurvinnslu og flokkun úrgangs með það að markmiði að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda, og samræma flokkunarreglur og aðferðir um land allt og skapa aðstæður fyrir aukna samkeppni. Til að fyrirtæki geti þróað nýjar lausnir á þessu sviði þurfa þau að geta nálgast hráefni til að skapa verðmæti. Með því að auka aðgengi að úrgangsstraumum ýtum við undir nýsköpun Lögð skal áhersla á eflingu hringrásarhagkerfisins með aukinni fullendurvinnslu innanlands.

Ráðast þarf í markvissar aðgerðir til þess að draga úr plastmengun á landi sem og í sjó.

Mikilvægt er fyrir náttúruvernd Íslendinga að vinna að uppgræðslu og jarðvegsbindingu. Það verður best gert í samstarfi við þá sem hafa grætt og ræktað landið um aldir á grundvelli eignaréttar. Brýnt er að endurskoða lög um skógrækt og landgræðslu. Tímabundin kolefnisbinding fæst ekki bara með að planta trjám heldur er einnig mikilvægt að grisja þá skóga sem fyrir eru.

Uppbygging þjóðgarða verður að vera í sátt við aðliggjandi sveitarfélög, landeigendur og nýtingarréttarhafa. Eigi að auka umfang þjóðgarða og friðlýstra svæða þarf ávinningurinn að vera ljós fyrir þá sem nýta og njóta hálendisins. Líta þarft til þess að tryggja ferðafrelsi hvers og eins um hálendi Íslands, tryggja öruggan flutning raforku sem og nauðsynlega nýtingu auðlinda. Leggja ber áherslu á að stjórnun og umsjón friðlýstra svæða og þjóðgarða sé sem mest í höndum heimamanna. Landfundur fagnar þeirri ákvörðun að lögheimili Vatnajökulsþjóðgarðs hafi verið flutt á Höfn í Hornafirði.

Fiskeldi, hvort heldur sem er í sjó eða á landi, er mikilvæg viðbót við öflugan sjávarútveg sem stundaður er á Íslandi. Mikil tækifæri felast í fiskeldi og útflutningsverðmæti geta verið mikil. Stíga þarf varfærin skref og gera ströngustu kröfur í umhverfismálum þegar kemur að fiskeldi í sjó og á landi.

Samgöngur – lífæð samfélagsins

Samgöngur eru lífæð samfélagsins og leggja þarf áherslu á að allar samgöngur séu mikilvægar hvort heldur sem er á lofti, láði eða legi. Sjálfstæðisflokkurinn leggur ríka áherslu á að ráðist verði í alvöru úrbætur í samgöngum þar sem áhersla er lögð á hraðari uppbyggingu með betri nýtingu fjármuna. Með því er lagður grunnur að meira öryggi, sterkari byggðastefnu, atvinnusköpun, auknum hagvexti og umhverfisvænni samgöngum. Sjálfstæðisflokkurinn fagnar því átaki sem átt hefur sér stað samgöngumálum. Ekki hafa verið settir jafn miklir fjármunir í vegakerfið í lengri tíma. Auknar framkvæmdir í samgöngum eru hagrænar aðgerðir sem skila sér í auknum hagvexti. Sjálfstæðisflokkurinn fagnar áformum um stóraukin framlög til samgönguframkvæmda á höfuðborgarsvæðinu. Árið 2019 var gengið frá samgöngusáttmála milli ríkis og sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu. Með honum skal tryggja bættar samgöngur og frelsi einstaklinga þegar kemur að samgöngumáta, hvort sem um er að ræða almenningssamgöngur, almenna bifreiðaumferð, gangandi eða hjólandi. Einn samgöngumáti á ekki að þrengja að öðrum. Sjálfstæðisflokkurinn leggur áherslu á að þetta mikilvæga verkefni sé undirbúið vel, kynnt vel fyrir íbúum og um það sköpuð góð sátt. Mikilvægt er að tryggja arðbæra nýtingu fjármuna þannig að markmið um greiðari samgöngur, aukin lífsgæði og valfrelsi í samgöngum náist.

Ráðast þarf í flýtiframkvæmdir í samgöngum á grundvelli fjölbreyttari fjármögnunar og í samstarfi við einkaaðila, en þannig er hægt að ná fram hraðari uppbyggingu samgöngumannvirkja. Sundabraut er gott dæmi um aðkallandi og nauðsynlega framkvæmd sem hægt væri að vinna með þeim hætti. Með bættum innviðum í samgöngum eykst umferðaröryggi sem hefur verið ábótavant um langt árabil.

Aukin áhersla verði lögð á uppbyggingu stofn- og tengivega um land allt. Mótuð áætlun um gerð jarðganga til lengri tíma, styrkingu ferjuleiða, m.t.t. tíðni og öryggis og viðhald flugvalla og uppbyggingu varaflugvalla fyrir Keflavíkurflugvöll á Akureyri og Egilsstöðum. Þá þarf að ráðast í að fækka einbreiðum brúm um land allt. Greiðar og öruggar samgöngur eru mikilvægar undirstöður atvinnulífs og styrkja samkeppnishæfni byggðarlaga landsins.

Til að orkuskipti í samgöngum geti gengið greiðlega í náinni framtíð þarf að mynda alvöru skattalega hvata fyrir einstaklinga og fyrirtæki.

Landsfundur Sjálfstæðisflokksins áréttar að Reykjavíkurflugvöllur gegnir mikilvægu öryggishlutverki fyrir allt landið og er því brýnt að hann verði óskertur í Vatnsmýri þar til annar jafn góður eða betri kostur er tilbúinn til notkunar. Öruggar flugsamgöngur innanlands geta verið lífsspursmál fyrir íbúa á landsbyggðinni og því þarf að efla sjúkraflug um land allt.

Innanlandsflug er hluti af almenningssamgöngukerfinu. Stórt skref var stigið til þess að jafna búsetuskilyrði með skosku leiðinni (loftbrú) sem hefur haft jákvæð áhrif fyrir íbúa á landsbyggðinni.

Horfa verður til nýrra eldsneytiskosta eins og rafmagns og vetnis þegar kemur að flugsamgöngum á Íslandi. Stefna skal á orkuskipti í innanlandsflugi á Íslandi fyrir árið 2030. Samhliða þeim breytingum er nauðsynlegt að ráðast í uppbyggingu innviða á flugvöllum landsins m.t.t. hleðslumöguleika og sjá til þess að flugvellir landsins verði í stakk búnir fyrir aukna flugumferð.

Nýting náttúruauðlinda

Þegar kemur að nýtingu náttúruauðlinda Íslands hefur reynst vel að nýtingar- og afnotaréttur sé í höndum einkaaðila. Ráðstöfun nýtingarréttinda á auðlindum í opinberri eigu skal vera gagnsæ með almannahag að leiðarljósi. Virða ber eignar- og nýtingarrétt einstaklinga á l auðlindum og ekki grípa til þjóðnýtingar eða skerðingar á réttindum einstaklinga. Að sama skapi ber að vinna gegn þeim sjónarmiðum að ríkið þurfi að eignast allt land sem er mikilvægt m.t.t. náttúruverndar.

Flutningskerfi raforku

Innviðir samfélagsins skipta almenning og atvinnulífið miklu máli og eru þáttur í því að tryggja lífsgæði, velferð og samkeppnishæfni Íslands. Brýnt er að fara í frekari uppbyggingu flutningskerfis raforku, ekki síst til að bæta afhendingaröryggi í einstökum landshlutum og auka um leið samkeppnishæfni þeirra en ekki síður vegna loftslagsmarkmiðanna. Áfram skal lögð áhersla á dreifingu þriggja fasa rafmagns. Nauðsynlegt er að nýta einkaframtakið við innviðauppbyggingu eins og hægt er. Í því sambandi þarf að tryggja að flutningur og dreifing raforku sé örugg og verðlagning sanngjörn óháð staðsetningu. Stjórnvöld verða að tryggja afhendingaröryggi raforku um allt land og ryðja þannig braut að grænni iðnaðaruppbyggingu og orkuskiptum.

Fjarskipti

Mikil tækifæri felast í uppbyggingu fjarskiptainnviða um land allt eins og sést hefur með ljósleiðaravæðingu landsins sem Sjálfstæðisflokkurinn var í forystu fyrir. Enn eru eftir mikilvæg verkefni við lagningu ljósleiðara í þéttbýli um land allt sem ráðast þarf í tafarlaust.

Landsfundur Sjálfstæðisflokksins fagnar því að lagning gagnasæstrengs milli Íslands og Evrópu sé að verða að veruleika, en fyrirhugað er að strengurinn verði kominn í gagnið í upphafi næsta árs. Nýr gagnasæstrengur mun opna mikla möguleika á uppbyggingu gagnavera um land allt á Íslandi.

Gagnaversiðnaður getur vaxið gríðarlega hér á landi og mikil tækifæri í uppbyggingu þeirra. Um er að ræða grænan iðnað sem hefur jákvæð áhrif á byggðaþróun hér á landi. Gagnaver skapa störf, auka verðmætasköpun og atvinnutækifæri, lækka kostnað á uppbyggingu á dreifikerfinu.

Sveitarstjórnarstigið – öflugri sveitarfélög

Sjálfstæðisflokkurinn leggur áherslu á sjálfstæði sveitarfélaga en vill stuðla að aukinni samvinnu þeirra og sameiningu í samræmi við vilja íbúa Endurskoða þarf verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga með hliðsjón af reynslu við yfirfærslu þjónustu við fatlað fólk til sveitarfélaganna. Tryggja þarf að þeir sem nýti grunnþjónustu sveitarfélaga greiði fyrir hana.

Endurskoða þarf skattstofn fasteignaskatta að fyrirmynd Norðurlandanna, með það að markmiði að draga úr sveiflum á skattstofninum og þróun hans verði fyrirsjánlegri. Sveitarfélögum þarf að vera í sjálfsvald sett að ákveða hvernig fasteignagjöld eru ákveðin og innheimt með það að markmiði að draga úr skattbyrði einstaklinga og fyrirtækja.

Gera á sveitarfélögum kleift að flýta samgönguframkvæmdum á samgönguáætlun með því að taka málin í eigin heldur.

Auðvelda þarf sveitarfélögum að útvista verkefnum og nýta krafta einkaaðila þegar það á við, svo sem í leikskólum, grunnskólum og velferðarþjónustu.Leggja skal aukna áherslu á íbúalýðræði.

Byggðamál – tækifæri landsbyggðanna

Frelsi til vals um búsetu er mikilvægt. Sjálfstæðisflokkurinn leggur áherslu á að með öflugri grunnþjónustu verði byggð um allt land best tryggð.

Tækifæri landsbyggðanna til aukinna lífsgæða íbúa verða best tryggð með öruggu og nægu rafmagni, fjölbreyttri menntun, góðum samgöngum, traustu aðgengi að heilbrigðisþjónustu og öflugum fjarskiptum.

Ályktun umhverfis- og samgöngunefndar samþykkt á 44. landsfundi Sjálfstæðisflokksins 2022.