Lilja Björg Ágústsdóttir forseti sveitarstjórnar Borgarbyggðar:
Nýlegt svar heilbrigðisráðuneytis við erindi Brákarhlíðar, hjúkrunar- og dvalarheimilis í Borgarbyggð, eru vonbrigði fyrir byggðarlagið. Þessi viðbrögð endurspegla á vissan hátt skilningsleysi á aðstöðu samfélaga í hinum dreifðu byggðum til að halda úti fullnægjandi þjónustu fyrir íbúa sem eru komnir á efri ár. Erindið var fyrst viðrað við ráðuneytið árið 2016 og fól í stuttu máli annars vegar í sér beiðni um að bæta við fjórum nýjum rýmum í húsakynnum Brákarhlíðar og hins vegar að fjölga hjúkrunarrýmum og fækka þá á móti dvalarrýmum, eitt á móti einu. Um er að ræða mun hagkvæmari útfærslu bæði fjárhagslega og framkvæmdarlega heldur en að byggja upp ný rými frá grunni.
Kjarninn í svari heilbrigðisráðuneytisins var sá að því var hafnað að útbúin verði ný hjúkrunarrými í Brákarhlíð. Því til stuðnings er vísað til fjárlaga og í þá staðreynd að heilbrigðisumdæmi Vesturlands sé eitt best setta heilbrigðisumdæmi landsins með tilliti til fjölda hjúkrunarrýma. Einnig kemur það fram að ráðuneytið sé til í að breyta þeim dvalarrýmum sem heimilið hefur nú rekstrarleyfi fyrir í hjúkrunarrými en með því skilyrði að tvö dvalarrými verði sett á móti einu hjúkrunarrými.
Brákarhlíð í lykilhlutverki í samfélaginu
Brákarhlíð er framsækin stofnun sem spilar lykilhlutverk í samfélaginu okkar í Borgarbyggð og lagður hefur verið mikill metnaður í að byggja upp þá aðstöðu sem sem þar er í dag. Stofnunin er vel rekin fjárhagslega, starfsfólkið er gott og aðstaðan til fyrirmyndar. Það sem hefur varpað skugga á starfið síðustu ár er að til staðar hafa verið biðlistar, bæði eftir hjúkrunar – og dvalarrýmum, og hefur sú staða komið upp að eldri íbúar hafa þurft að leita til annarra sveitarfélaga til að fá viðhlítandi þjónustu fjarri sínum nánustu sem er ekki ásættanlegur kostur í stöðunni. Á biðlista eftir dvalarrými eru nú 7 einstaklingar og eftir hjúkrunarrými 12, þar af 5 sem eru með samþykkt flutningsmat frá dvalarrými yfir í hjúkrunarrými. Samkvæmt hugmyndafræðinni sem fram kemur í svari ráðuneytisins þá á að fórna tveimur dvalarrýmum á móti einu hjúkrunarrými sem veldur því að heimilismönnum í Brákarhlíð fækkar og þar með standa fullbúin rými auð.
Aðstöðumunur í dreif- og þéttbýli
Sú stefna að gera öldruðum einstaklingum kleift að dvelja heima hjá sér eins lengi og mögulegt er, er í grundvallaratriðum mjög góð en aðeins ef að önnur viðeigandi þjónustuúrræði eru til staðar. Í hinum dreifðari byggðum er oft á tíðum erfiðara og mun fjárfrekara að halda úti heimahjúkrun en þá skiptir enn meira máli að grunnþjónustan sé til staðar til að taka á móti þeim einstaklingum sem ekki geta dvalið heima og fengið nauðsynlega þjónustu. Þetta er raunverulegt vandamál sem fjölkjarna samfélög með öfluga byggð í dreifbýlinu glíma við og erum við í Borgarbyggð engin undantekning. Þá hefur læknaþjónusta í miklum mæli færst til höfuðborgarinnar sem gerir það að verkum að aðgengi notenda á landbyggðinni að þeirri þjónustu versnar.
Að kasta krónunni fyrir aurinn
Það hlýtur að vera frumskylda allra sem sinna störfum fyrir hið opinbera, hvort sem það er á vettvangi ríkisins eða sveitarfélaga að fara vel með opinbert fé. Horfa þarf á þörfina á hverju svæði fyrir sig og leitast við að finna lausnir sem henta bæði dreif- og þéttbýlinu í framkvæmd. Ljóst er að þeir einstaklingar sem þurfa á hjúkrunarrými að halda verða ekki minna veikir þó að þeir fái ekki pláss á viðeigandi stofnun og þá kemur það í hlut ríkisins að sjá þeim fyrir heimaþjónustu. Í landsstórum sveitarfélögum getur sú þjónustu verið erfið í framkvæmd og mjög fjárfrek og því nýtist þjónustan ekki eins vel og í þéttbýlinu. Í ofangreindu erindi Brákarhlíðar til ráðuneytisins er ljóst að stofnkostnaður við fjölgun rýma í Brákarhlíð myndi kosta aðeins um fjórðung af kostnaði við uppbyggingu á hjúkrunarrými frá grunni samkvæmt kostnaðarmati sem stjórnendur kynntu til stuðnings beiðni sinni. Því má spyrja sig hvort ríkisvaldið sé með þessari afstöðu sinni og afgreiðslu að kasta krónunni fyrir aurinn ?
Ég vil hvetja heilbrigðisráðherra og viðkomandi ráðuneyti til að endurskoða afstöðu sína og nýta þetta dauðafæri til að fjölga rýmum í Brákarhlíð. Með því eru tekin mikilvæg skref og sýndur raunverulegur vilji til að leysa þá stöðu sem víða er uppi í þessum málaflokki á landsbyggðinni.
Greinin birtist fyrst í Skessuhorni 15. febrúar 2019.