Hálfrar aldrar ártíð Bjarna

„Við stöndum […] hér við minningarstein nafna míns, konu hans og litla dóttursonar þeirra. En bautasteinn dr. Bjarna Benediktssonar er miklu stærri og hann mun standa jafnlengi og Ísland er byggt. Sá bautasteinn er lýðveldið okkar, byggt á lögum og rétti; lýðveldi frjálsrar og fullvalda þjóðar, sem ekki hikar við að skipa sér í fylkingu vestræns lýðræðis og vill verja, varðveita og byggja upp það, sem okkur kom í arf og ber að skila til komandi kynslóða,“ sagði Bjarni Benediktsson formaður Sjálfstæðisflokksins og fjármálaráðherra í dag á Þingvöllum þegar þess var minnst að 50 ár eru liðin frá þeim sorgaratburði þegar dr. Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins og forsætisráðherra, fórst í eldsvoða á Þingvöllum ásamt Sigríði Björnsdóttur, konu hans, og Benedikt Vilmundarsyni, fjögurra ára dóttursyni þeirra.

Viðstaddir voru afkomendur og fjölskylda dr. Bjarna og Sigríðar, forseti Íslands, ráðherrar, alþingismenn og miðstjórn Sjálfstæðisflokksins.

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra ávarpaði einnig samkomuna og saman lögðu þau Bjarni blómsveig að minnisvarðanum sem stendur þar sem ráðherrabústaðurinn stóð.

„Bjarni var 62 ára er hann lést, virtur lögspekingur, reyndur stjórnmálamaður, snarpur ritstjóri Morgunblaðsins og þjóðarleiðtogi.

Hann var fæddur 30. apríl 1908 í Reykjavík, sonur hjónanna Benedikts Sveinssonar þingforseta og Guðrúnar Pétursdóttur frá Engey, alinn upp á stóru og fjörlegu menningarheimili við Skólavörðustíginn. Hann var einstaklega góðum gáfum gæddur; greindur, íhugull og alvörugefinn.

Hann varð stúdent liðlega 18 ára gamall, 22 ára lauk hann lögfræðiprófi með hæstu einkunn við Háskóla Íslands, en eftir framhaldsnám í stjórnlagafræði, aðallega í Berlín, varð hann prófessor í lögum við Háskóla Íslands árið 1930, aðeins 24 ára gamall og þótti skjótt fremsti stjórnlagafræðingur þjóðarinnar, snjall og afkastamikill fræðimaður. Hann gegndi því starfi til hausts 1940, þegar hann varð borgarstjóri, en 1947 var hann skipaður utanríkis- og dómsmálaráðherra og lét þá af borgarstjórastörfum. Hann átti síðan sæti í ríkisstjórn til æviloka, lengst allra íslenskra ráðherra, fyrir utan tímabilið frá 1956 til 1959, en þá var hann ritstjóri Morgunblaðsins meðfram þingstörfum og rak einhverja hörðustu stjórnarandstöðu lýðveldissögunnar. Hann varð fyrst forsætisráðherra 1961 í forföllum Ólafs Thors og síðan frá 1963 til dauðadags,“ sagði Bjarni í ræðu sinni.

Bjarni ritaði einnig grein í Morgunblaðinu í dag 10. júlí 2020 í minningu forsætisráðherrahjónanna og dóttursonar þeirra sálugu.

Í greininni segir Bjarni: „Bjarni Benediktsson upplifði mikla umbrotatíma í starfi. Hann var borgarstjóri í hernáminu, svo það hefur verið mikil eldskírn, en um leið stóð hann fyrir einum mestu framfaraframkvæmdum í sögu landsins með hitaveitunni í Reykjavík. Hann lét sig þjóðmálin þó ekki minna máli skipta og ég fullyrði að enginn Íslendingur hafi þá verið duglegri baráttumaður fyrir því að Ísland ætti og yrði að verða lýðveldi, líkt og sambandssáttmálinn frá 1918 heimilaði. Það náði ekki einvörðungu til hinnar lagalegu hliðar, sem þó var honum sérstaklega hugleikin, heldur einnig til efnahagslegs styrks og menningarlegrar reisnar, stjórnmálalegs stöðugleika, mannlegrar fjölbreytni og frelsis hvers og eins, sem hann vissi að landi og þjóð væru nauðsynleg til þess að öðlast sjálfstæði og varðveita það.

Að síðari heims­styrj­öld­inni lok­inni blasti við nýtt ríki í nýj­um heimi og Bjarni efaðist aldrei um að þar yrðu Íslend­ing­ar að skipa sér í sveit með vest­ræn­um lýðræðis­ríkj­um. Hann beitti sér fyr­ir þeirri erfiðu og um­deildu ákvörðun að Íslend­ing­ar skyldu ganga í Atlants­hafs­banda­lagið og þá var sjálfsagt harðast að hon­um sótt. Bjarni lét eng­an bil­bug á sér finna, sótti fram af þeirri rök­festu og þunga, sem hon­um var í blóð bor­in, og hafði sig­ur. Bæði á Alþingi og í þeim kosn­ing­um, sem á eft­ir fylgdu.” Grein formanns Sjálfstæðisflokksins úr Morgunblaðinu í dag má finna hér.

Ræða dr. Bjarna frá 1943 endurbirt í dag

Sjálfstæðisflokkurinn endurbirti í dag ræðu sem dr. Bjarni flutti á landsfundi Sjálfstæðisflokksins á Þingvöllum 18. júní 1943 undir fyrirsögninni „Lýðveldi á Íslandi“ en dr. Bjarni var einn af öflugustu baráttumönnum þjóðarinnar fyrir sjálfstæði hennar þann 17. júní 1944. Ræðan er stórmerkileg og efni hennar á jafnt við í dag og fyrir 77 árum þegar hún var skrifuð. Ræðuna má finna í heild sinni hér.