„Eins og kunnugt er höfum við fyrir allnokkru gert upp öll lán sem tengdust efnahagslegri aðstoð Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Á næsta ári ljúkum við uppgreiðslu lána sem tengdust endurreisn fjármálakerfisins og í fjárlagafrumvarpinu sem nú er lagt fram náum við í fyrsta sinn skuldaviðmiði opinberra fjármála sem við sammæltumst um fyrir nokkrum árum. Þessar aðgerðir, þessar vörður á leið til sterkari ríkisfjármála, skipta miklu máli þegar kemur að efnahagslegu sjálfstæði landsins,“ sagði Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra við eldhúsdagsumræður á Alþingi.
„Það er ánægjulegt að sjá til lands á svona mörgum mikilvægum sviðum í þessu tilliti á fullveldishátíðarárinu,“ sagði Bjarni.
Hann ræddi fjárlagafrumvarpið og sagði að þar kæmu áherslur ríkisstjórnarinnar fram á ýmsum málefnasviðum.
„Sitt sýnist eflaust hverjum eins og vant er, en eitt hljótum við a.m.k. að geta verið sammála um; við stöndum á sterkum grunni nú þegar við horfum til framtíðar, við höfum gjörbreytt þröngri stöðu í bestu stöðu sem Ísland hefur verið í, í efnahagslegu tilliti. Þess vegna getum við verið nokkuð bjartsýn á að við getum í störfum okkar hér í vetur sótt fram til árangurs,“ sagði ráðherra.
Bjarni spurði hvort nóg væri að gert – eða hvort mögulega væri verið að gera of mikið?
„Sú gagnrýni á ríkisstjórnina að hún geri ekki nóg á einstaka sviðum er mjög fyrirsjáanleg, sérstaklega í tengslum við fjárlagafrumvarpið. Það eru ávallt svið þar sem við gætum gert betur og það eru ávallt til svið þar sem við vildum gjarnan geta gert betur“, sagði hann og bætti við: „Hin spurningin er líka gild: Erum við að gera of mikið? Er farið of geyst? Fram hefur komið gagnrýni á það að við séum að verja of háum fjárhæðum í einstaka málaflokka án þess að gaumgæfa nægilega vel hvort þeir nýtist í þeim tilgangi sem að er stefnt, það sé ekki nóg að ausa ávallt hærri fjárhæðum í málaflokka án þess að spyrja um árangur. Það er heilmikið til í þessu.“
Því næst nefndi hann þrjú atriði, að fjárlagafrumvarpið væri unnið á grundvelli áætlunar þar sem stefnumörkun væri skýr, að lagður væru grunnur að endurmati útgjalda í fjármála- og efnahagsráðuneytinu. Þar væri um að ræða kerfisbundna greiningu á grunnútgjöldum tiltekinna málaflokka. Í þriðja lagi að þrátt fyrir útgjaldavöxt væru útgjöld ríkisins sem hlutfall af landsframleiðslu ekki að vaxa sem nokkur nemi.
„Á þann mælikvarða er báknið ekkert að vaxa. Það sem er að gerast er að okkur er að vaxa styrkur til þess að sinna betur samfélagslegum verkefnum. Það út af fyrir sig er fagnaðarefni, að geta keypt betri tæknilegri lyf, að geta sinnt betur innviðum samfélagsins í svo margvíslegu tilliti, keypt fullkomnari þyrlur fyrir Landhelgisgæsluna, að reisa tæknilegri og betri spítala sem mætir nútímakröfum o.s.frv. Það að við höfum meiri getu til þess að sinna slíkum verkefnum án þess að byrðar vaxi fyrir ríkissjóð er fagnaðarefni“, sagði ráðherra.
Næst ræddi Bjarni skuldaniðurgreiðslu ríkisins á undanförnum árum.
„Ríkissjóður hefur létt af sér að undanförnu skuldum upp á um 660 milljarða kr. og greitt fyrir fram inn á lífeyrisskuldbindingar, ófjármagnaðar, aðra 140 milljarða. Samanlagt eru þetta 800 milljarðar sem við höfum ráðstafað til einmitt þessa verkefnis, að búa í haginn fyrir framtíðina, að létta skuldum af framtíðarkynslóðum, að taka þær ekki með okkur inn í framtíðina. Þetta hefur gjörbreytt stöðunni og verður ekki látið hjá liggja að nefna þetta þegar menn vilja ræða um það hvernig við höfum varið kraftmiklum hagvexti, góðu hagvaxtarskeiði, til þess að huga að lengri framtíð,“ sagði Bjarni.
Hann nefndi að fyrir utan þetta hafi ríkissjóður verið rekinn með góðum afgangi og að með því hafi verið tryggt að ávallt væri til staðar svigrúm ef veður skipist skjótt í lofti.
„Það hefur enginn gefið okkur tryggingu fyrir því að hagstæðustu spár um efnahagsframvinduna gangi eftir. Það væri óábyrgt að gera ráð fyrir því. Við megum ekki stilla væntingar okkar miðað við bestu mögulegu sviðsmynd í þeim efnum,“ sagði ráðherra.
Því næst ræddi hann vinnumarkaðinn og sagði m.a.: „Við höfum sýnt í verki viljann til þess að eiga gott samstarf við aðila vinnumarkaðar á kjörtímabilinu og þegar hafið framgang aðgerða sem lýsa þeim góða vilja. Það hefur hins vegar ekkert breyst í millitíðinni um áframhaldandi mikilvægi þess að við öll séum tilbúin til að leggja okkar af mörkum til sáttar í samfélaginu um skiptingu þess svigrúms sem er til staðar. Takist það ekki höfum við skapað sjálfstæða hættu á því að stoðir stöðugleikans veikist. Efnahagslegur órói bitnar að jafnaði helst á þeim sem veikast standa.“
Ráðherra sagði að við hefðum sjaldan staðið jafn sterk og nú.
„Þegar við mælumst efst meðal þjóða í verðmætasköpun á mann, kannski meðal þeirra sem skipa sér í flokk tíu efstu á þann mælikvarða, þá er alveg eðlilegt að við speglum þá kröfu yfir í að segja: Við ættum þá að vera með eitt besta menntakerfi í heimi, heilbrigðiskerfi sem skipar sér í fremstu röð, að innviðir samfélagsins endurspegli það að verðmætasköpunin er slík hér. Við eigum að geta gert þessa kröfu. Það er ekkert að því að hér sé viðvarandi krafa um að lífskjör séu á alla mælikvarða í fremstu röð. Sem betur fer hafa þau í alþjóðlegum samanburði verið það,“ sagði Bjarni.
Að lokum sagði hann svo: „Þessi sterka staða sem við höfum í upphafi þessa þings, sterk staða ríkisfjármálanna, góð viðspyrna, er það veganesti sem þetta þing fær til að forgangsraða verkefnum. Það er undir okkur komið, okkur sem hér erum samankomin, að forgangsraða verkefnunum þannig að sem best sátt geti um þau fengist og það er undir okkur komið að spila skynsamlega úr stöðunni í samvinnu við landsmenn. Við skulum ganga bjartsýn og sannfærð um góðan árangur til þess verks.“
Ræðu ráðherra í heild má nálgast hér á vef Alþingis.